Kategori: Makaleler

Bir Psikoloğun Mutfaktaki Merakı: Davranışın Derin Katmanlarına Yolculuk İnsan davranışını anlamak için bazen laboratuvarlara, bazen de mutfağa bakmak gerekir. Çünkü mutfak, insan zihninin en gündelik ama en derin aynalarından biridir. Pişmiş gül böreğini buzlukta saklamak gibi basit bir eylem bile, insanın kontrol, düzen ve süreklilik arayışını temsil eder. Bu yazıda, “Pişmiş gül böreği buzlukta nasıl saklanır?” sorusunu sadece pratik bir konu olarak değil, psikolojinin üç temel boyutu olan bilişsel, duygusal ve sosyal perspektiflerle inceleyeceğiz. — Kontrol İhtiyacının Bilişsel Temelleri İnsan zihni düzeni sever. Belirsizlik, beynin tehdit algı sistemini harekete geçirir. Bilişsel psikolojiye göre, düzenli saklama alışkanlıkları bir tür bilişsel kontrol…

Nefes Darlığı Neden Gelir? Edebiyatın Diliyle Nefesin Hikâyesi Bir edebiyatçı için kelimeler, nefesin şekil almış hâlidir. Her cümle, bir solukla başlar ve bir susuşla biter. Yazarken de okurken de nefes tutarız bazen; çünkü bazı kelimeler, göğsümüzü sıkar, boğazımıza düğümlenir. Nefes darlığı yalnızca bedensel bir semptom değildir; o, duyguların, düşüncelerin ve hikâyelerin derinliklerinde yankılanan bir sessiz çığlıktır. Edebiyatın penceresinden bakıldığında, nefes darlığı, insanın iç dünyasındaki tıkanmanın, anlatılamayanın ve taşan duyguların bedende yankılanışıdır. Nefesin Edebi Kökeni: Kelimelerle Yaşamak Edebiyat tarihine baktığımızda, nefesin simgesel gücü hemen her dönemde karşımıza çıkar. Antik Yunan’da nefes, “pneuma” yani ruh anlamına gelir. Şairin nefesi, tanrısal bir esin…

İnek Gübresi Ne İşe Yarar? Toplumsal Yapılar Üzerinden Bir Analiz Bir sosyolog olarak köylere yaptığım saha araştırmalarında, inek gübresinin yalnızca tarımsal bir unsur değil, toplumsal bir “doku” olduğunu fark ettim. Köy meydanında kuruyan gübrelerin kokusu, aslında bir toplumun dayanışmasının, emeğin ve cinsiyet rollerinin görünmeyen izlerini taşır. İnek gübresi, bir toplumun üretim biçimini anlamak için adeta bir ayna gibidir. Bu yazıda, bu mütevazı maddenin toplumsal anlamlarını; normlar, roller ve kültürel pratikler bağlamında inceleyeceğiz. Toplumsal Normlar ve Gübrenin Sessiz Gücü Her toplum, davranışlarını belirleyen görünmez kurallara sahiptir. Toplumsal normlar, kimi zaman sofrada nasıl oturacağımızı, kimi zaman da kimin gübre karıştıracağını belirler. İnek…

“Kamcılanmak ne demek?” Kısa cevap: Bizi bir eşiği aşmaya, harekete geçmeye iten içsel ya da dışsal bir tetikleyici; doğru dozda olduğunda motive edici, aşırıya kaçtığında yıpratıcı. Okurken aklınıza gelen örnekleri not edin; yazının sonunda birbirimizden öğrenelim. Kamcılanmak Ne Demek? Aynı Soruyu Farklı Gözlerle Okumak Farklı açılardan bakmayı seven biriyim; bir olguyu hem sayılarla hem de hikâyelerle duyduğumda gerçekten anladığımı hissediyorum. “Kamcılanmak” da böyle: Kimi için takvimde yaklaşan teslim tarihi, kimi için ilham veren bir cümle, kimi içinse topluluğundan duyduğu sorumluluk… Hepimiz zaman zaman bir “itici güç” hissederiz. Bu yazıda, kamcılanmayı iki yaygın okuma biçimi üzerinden karşılaştıracağım: daha nesnel/veri odaklı okuma…

Gülle Atma Topu Kaç Kilo? Güç, İktidar ve Toplumsal Yapılar Üzerine Siyasal Bir Analiz Güç ilişkileri, toplumların dinamiklerini belirleyen ve şekillendiren temel unsurlardan biridir. Toplumların nasıl yapılandığı, kimlerin iktidara sahip olduğu ve kimin neye sahip olduğu, siyasetin temel sorularından biridir. Bir siyaset bilimcisi olarak, bu tür güç ilişkilerini sadece ekonomik ve politik alanda değil, aynı zamanda gündelik yaşamda, hatta spor gibi alanlarda da incelemek, bizi toplumsal yapının ne şekilde inşa edildiğini anlamaya götürür. Gülle atma gibi fiziksel bir sporu, sadece bir atletik etkinlik olarak görmek, bu etkinliğin arkasında yatan iktidar ve toplumsal normları gözden kaçırmak olurdu. Peki, gülle atma topu…

Güdü Nedir, Kaça Ayrılır? Toplumsal Yapının İçinde İnsan Davranışlarının Görünmeyen Motoru Giriş: Toplumun Nabzını Tutmaya Çalışan Bir Araştırmacının Gözünden Bir sosyolog olarak, beni her zaman büyüleyen şey insanların neden belirli şekillerde davrandıklarıdır. Gündelik hayatın basit bir kararı — örneğin bir annenin sabah erken kalkıp kahvaltı hazırlaması ya da bir babanın işe gitmek için koşuşturması — aslında derin bir toplumsal mekanizmanın ürünüdür. Bu mekanizmanın kalbinde, güdü dediğimiz o görünmez ama yönlendirici güç vardır. Peki, güdü nedir, kaça ayrılır? Bu soru, yalnızca psikolojinin değil, sosyolojinin de temel sorularından biridir. Çünkü birey, toplumsal bir varlıktır; onun içsel dürtüleri bile toplumun değerleriyle, normlarıyla ve…

Gözü Açık Olan Ne Demek? Kültürlerin Aynasında Bir Antropolojik Yolculuk Kültürlerin çeşitliliğini anlamaya çalışan bir antropolog olarak, en çok ilgimi çeken şeylerden biri insanların aynı kavramı ne kadar farklı şekillerde tanımlayabildiğidir. “Gözü açık olmak” ifadesi de bunlardan biridir. Kimi toplumlarda bu söz, uyanıklığı, dikkatli olmayı; kimilerinde ise kurnazlık veya fırsatçılığı anlatır. Bir bakıma bu deyim, insanın çevresiyle kurduğu ilişkiyi, dünyayı algılayış biçimini ve toplumsal değerlerini yansıtır. Gözü açık olmak, yalnızca bir göz metaforu değil; kültürel bir kimlik göstergesidir. Antropolojik Açıdan “Göz”ün Sembolik Anlamı Antropolojiye göre “göz”, insanlık tarihinin en güçlü sembollerinden biridir. Göz, bilginin, farkındalığın ve aynı zamanda denetimin temsilidir.…

Göyhan Ne Demek? Tarihin Derin Katmanlarında Bir İsim, Bir Kimlik Bir Tarihçinin Gözünden: Geçmişle Günümüz Arasında Köprü Kurmak Bir tarihçi olarak her kelimenin, her ismin arkasında bir hikâye ararım. Çünkü isimler yalnızca seslerden ibaret değildir; bir medeniyetin hafızasını, bir halkın dünyayı algılama biçimini taşır. “Göyhan” da işte bu türden bir kelimedir — kulağa güçlü, kadim ve anlam yüklü gelen bu isim, hem dilin hem de kültürün derinliklerinde yankılanır. Peki, Göyhan ne demek? Bu yazıda, bu kelimenin kökenine inerek tarihsel süreçler, kırılma noktaları ve toplumsal dönüşümler ışığında anlamını çözümleyeceğiz. Göyhan Kelimesinin Kökeni: Gökyüzü ve Güç Arasındaki Bağ “Göyhan” kelimesi, Türk dillerinin…

Japonca Öğrenmek Zor mu? Küresel ve Yerel Perspektiflerden Derinlemesine Bir Bakış Yeni bir dil öğrenmeye karar verdiğinizde karşınıza çıkan en yaygın sorulardan biri şudur: “Acaba zor mu olacak?” Hele ki konu Japonca gibi karmaşık yapısıyla bilinen bir dil olunca, bu soru daha da anlam kazanır. Ben de farklı kültürlere meraklı, dünyaya birçok pencereden bakmayı seven biri olarak bu konuyu sizinle birlikte keşfetmek istiyorum. Gelin, Japonca öğrenmenin zorluklarını sadece dilbilgisi ya da kelime ezberinden ibaret görmeyip, küresel ve yerel dinamiklerin ışığında ele alalım. — Küresel Perspektiften Japonca: Zorlu Ama Ödüllendirici Bir Yolculuk Dilin Yapısal Özellikleri ve Öğrenme Sürecine Etkisi Japonca, Hint-Avrupa…

Hakan Gürses’in “Gitme” Şarkısı: Bir Dönemin Yansıması Bir tarihçi olarak geçmişin izlerini sürerken, bir müzik parçasının, toplumsal ve kültürel bir dönemin izlerini taşıdığını görmek oldukça anlamlıdır. Hakan Gürses’in “Gitme” adlı şarkısı, sadece müzikseverler için bir hit olmanın ötesinde, Türkiye’nin toplumsal yapısını ve değişim süreçlerini anlamada önemli bir mihenk taşıdır. Bu şarkı, 1990’ların sonlarından günümüze kadar geniş bir izleyici kitlesine hitap etmiş ve pek çok kişi için bir dönemin duygusal atmosferini özetlemiştir. Ancak bu şarkının anlamını sadece melodik ve lirik yapısıyla değil, aynı zamanda ortaya çıktığı dönemin sosyal bağlamıyla da incelemek gerekmektedir. Hakan Gürses’in “Gitme” şarkısı, toplumsal ve kültürel kırılmaların ortasında,…